Στην καθημερινή μας ζωή, όλοι μας έχουμε έρθει αντιμέτωποι με το στρες. Ο καθένας από μας μπορεί να θυμηθεί μια περίοδο κατά την οποία βίωνε αυξημένα επίπεδα στρες είτε στο εργασιακό, είτε στο οικογενειακό του περιβάλλον, ή στην κοινωνική του ζωή. Οι αυξημένες αυτές απαιτήσεις και η καθημερινή πίεση όταν ξεπεράσει τις δυνατότητες και τα όριά μας μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματική, κοινωνική ή/και επαγγελματική αποσταθεροποίηση.
Εφορμώντας από την βασική αρχή της Υγείας για όλους, στόχοι μας είναι η ενδυνάμωση και εκπαίδευση του ατόμου ώστε να μπορεί να μετασχηματίζει το στρες σε ευκαιρία για μάθηση και προσωπική βελτίωση. Πληθώρα ερευνών έχει καταδείξει την καθοριστική επίδραση πολυπαραγοντικών προγραμμάτων διαχείρισης του στρες και προαγωγής της υγείας, στην βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων, στην αύξηση των επιπέδων ικανοποίησης από τη ζωή και τον εαυτό τους, στην υιοθέτηση υγιεινών συμπεριφορών και στα επίπεδα γενικής υγείας τους.
Quick, J.C. and Cooper, C.L., (2003). Fast Facts: Stress and Strain. Oxford, Health Press
Benson Herbert (1975).The Relaxation Response. New York: Morrow
Στα πλαίσια της νέας αντίληψης για την Υγεία, στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών υλοποιούμε ήδη από το 2008, ένα καινοτόμο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών (Π.Μ.Σ) με τίτλο "Η Επιστήμη του Στρες και η Προαγωγή της Υγείας". Στο πρόγραμμα διδάσκουν σημαντικές προσωπικότητες, κορυφαίοι ακαδημαϊκοί καθηγητές και επιστήμονες από την Ελλάδα και το εξωτερικό, με μακροχρόνια εμπειρία και γνώση.
Σκοπός του Π.Μ.Σ. είναι η παροχή υψηλού ακαδημαϊκού επιπέδου μεταπτυχιακής ειδίκευσης στην επιστήμη του στρες.
Ειδικότερα, σκοπός του Π.Μ.Σ. είναι να εκπαιδεύσει και να εξειδικεύσει νέους επιστήμονες στο παραπάνω ευρύ και αναπτυσσόμενο πεδίο, προσφέροντας βαθιά κατανόηση:
Οι φοιτητές με το πέρας της παρακολούθησης, θα είναι σε θέση να:
Απώτερος σκοπός είναι η πρόληψη της ασθένειας και η προαγωγή της υγείας, καθώς επίσης και η εφαρμογή εθνικών στρατηγικών ελέγχου του στρες στα πλαίσια συγκεκριμένων προληπτικών προγραμμάτων και προγραμμάτων προαγωγής υγείας στη χώρα μας.
Σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος της εθνικής μας υγείας επηρεάζεται από παράγοντες επί των οποίων η νοσοκεντρική προσέγγιση ασκεί μικρή επίδραση. Αναλυτικότερα, το σύγχρονο προφίλ της εθνικής μας υγείας δείχνει ότι ιατρικές καταστάσεις που περιλαμβάνουν γαστρεντερικές, καρδιαγγειακές, αναπνευστικές, μυοσκελετικές, δερματολογικές, ψυχολογικές, διάφορες μορφές καρκίνου, καθώς και διαταραχές της αναπαραγωγής βρίσκονται σε έξαρση. Όλα τα παραπάνω νοσήματα (καθώς και πολλά άλλα) σχετίζονται με το στρες. Είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι οι περισσότερες ιατρικές καταστάσεις μπορεί να προκληθούν ή να επιδεινωθούν από το χρόνιο στρες.
Στις επιπτώσεις της υπερβολικής αύξησης των ορμονών του στρες (κορτιζόλης και γλυκοκορτικοειδών) συγκαταλέγεται και η καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος, αυξάνοντας τον κίνδυνο μόλυνσης, νόσου και φλεγμονής.
Ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι η υγεία των Ελλήνων επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από περιβαλλοντικούς παράγοντες και επιλογές τρόπου ζωής, τα οποία οδηγούν σε πληθώρα νοσημάτων τα οποία συχνά αντιστέκονται στις τυπικές νοσοκεντρικές θεραπείες. Ωστόσο, η αποκλειστική νοσοκεντρική προσέγγιση δε φαίνεται να λύνει το πρόβλημα, αφού οι γενεσιουργές αιτίες του προβλήματος υγείας χρειάζονται διαφορετική προσέγγιση, με έμφαση στη διαχείριση του στρες και την προαγωγή της υγείας
Θα πρέπει συνεπώς να εκπαιδευτούν επιστήμονες υγείας οι οποίοι θα είναι σε θέση να εφαρμόσουν στρατηγικές υγείας που εστιάζονται στην πρόληψη, στρατηγικές για τη διαχείριση του στρες και για αποτελεσματικότερη τροποποίηση της συμπεριφοράς. Έχει αποδειχθεί από εκτεταμένες έρευνες ότι οι στρατηγικές πρόληψης δημιουργούν υγιέστερους πολίτες και μειώνουν το κόστος υγείας 50-70%. Με τη σωστή διαχείριση του στρες δεν θα καταφέρουμε απλά να βελτιώσουμε τα επίπεδα υγείας του πληθυσμού, αλλά παράλληλα θα αυξηθεί δραστικά η αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων μετατροπής της συμπεριφοράς μέσω της αξιοσημείωτης ενίσχυσης της συμμόρφωσης των ατόμων, καθώς όταν ο πληθυσμός έχει στρες τα προγράμματα τροποποίησης της συμπεριφοράς Αγωγής και Προαγωγής υγείας έχουν μικρή αποτελεσματικότητα.
Συνοπτικά το Π.Μ.Σ. αποσκοπεί:
ΕΝΗΜΕΡΩΘΕΙΤΕ ΓΙΑ ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΜΑΣ
ΞΕΚΙΝΑΕΙ ΝΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΣΤΡΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΗΣ «ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟΥ
ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΣ ΓΙΑ ΥΠΕΡΤΑΣΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΟΜΑΔΕΣ»
Το στρες αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της καθημερινότητάς μας και σχετίζεται άμεσα ή έμμεσα με ψυχικές και σωματικές διαταραχές. Η σύνδεσή του με τα κυριότερα μη μεταδιδόμενα νοσήματα (καρδιαγγειακά, καρκίνος, διαβήτης, παχυσαρκία, υπέρταση κατάθλιψη κα.) του σύγχρονου πολιτισμού είναι επιστημονικά τεκμηριωμένη. Η Ελλάδα είναι πρώτη ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης, στα καρδιαγγειακά νοσήματα, στην παχυσαρκία των ενηλίκων και των παιδιών, στα τροχαία ατυχήματα και στην κατανάλωση τσιγάρων, αρνητικές πρωτιές οι οποίες συνδέονται με το στρες. Επίσης το στρες επιτείνεται στη χώρα μας λόγω της οικονομικής κρίσης, της ανεργίας κ.α. Οι Έλληνες πρωτοστατούν και στο εργασιακό στρες. Το στρες πυροδοτείται και πυροδοτεί τον ανθυγιεινό τρόπο ζωής ο οποίος ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για τα παραπάνω νοσήματα.
Όμως το στρες δεν είναι το μοναδικό πρόβλημα, αλλά μαζί με την δυσκολία στην αντιμετώπισή του, δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο από τον οποίο το άτομο δεν μπορεί να ξεφύγει εύκολα...
Η Επιστημονική Εταιρεία Ελέγχου του Στρες και Προαγωγής της Υγείας, αναγνωρίζοντας το δεδομένο φορτίο που επιφέρει το στρες στην συνολική υγεία των ατόμων έχει σχεδιάσει και αναπτύξει εξατομικευμένα προγράμματα διαχείρισης του στρες και αλλαγής του τρόπου ζωής τα οποία λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες του κάθε ατόμου, αλλά και των επιμέρους ομάδων του πληθυσμού. Μέσα από την κλινική πράξη, την μακροχρόνια εμπειρία και την εξειδικευμένη γνώση των μελών και συνεργατών της Εταιρείας, σχεδιάζονται και εφαρμόζονται προγράμματα ελέγχου του στρες και βελτίωσης του τρόπου ζωής που αναφέρονται τόσο σε υγιείς (διαχείριση στρες και άγχους, διαχείριση χρόνου, εργασιακό στρες κα.) όσο και σε ασθενείς (υπέρταση, παχυσαρκία, κεφαλαλγίες, διαταραχές ύπνου, προβλήματα μνήμης κα.).
Οι κύριοι στόχοι των προγραμμάτων είναι η μείωση του στρες και η αλλαγή του τρόπου ζωής μέσω επιστημονικά τεκμηριωμένων τεχνικών διαχείρισης του στρες (π.χ. Πυθαγόρειος Αυτογνωσία, διαφραγματικές αναπνοές με την χρήση biofeedback, προοδευτική μυϊκή χαλάρωση, καθοδηγούμενος οραματισμός κα.), η βελτίωση της ποιότητας ζωής, η αύξηση της ευεξίας και της ικανοποίησης, η αυτοαποτελεσματικότητα, η υιοθέτηση και η εγκαθίδρυση υγιεινών συμπεριφορών, η ενδυνάμωση της μνήμης και η ελάττωση της χρήσης φαρμάκων, του κόστους θεραπείας και της περίθαλψης, με απώτερο σκοπό την καλύτερη Υγεία για όλους.
Ακολούθησε το μεσογειακό πρότυπο διατροφής. Η μεσογειακή διατροφή προστατεύει από παχυσαρκία και μειώνει το καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Περπάτησε 10.000 βήματα την ημέρα. Μειώνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο, διατηρεί ένα φυσιολογικό βάρος, βελτιώνει τη διάθεση και αυξάνει το αίσθημα ευεξίας.
Οργάνωσε το χρόνο σου. Φρόντιζε να κρατάς σημειώσεις για τις υποχρεώσεις της επόμενης ημέρας αφήνοντας πάντα ελεύθερο χρόνο για εσένα.
Φρόντισε να τρως και να κοιμάσαι τις ίδιες ώρες κάθε ημέρα. Η ρουτίνα φαγητού και ύπνου βοηθά τον οργανισμό να αποκτά τους δικούς του ρυθμούς και να «ξέρει τι να περιμένει» κάθε ημέρα. Η έλλειψη αυτής της ρουτίνας αποτελεί από μόνη της σημαντικό παράγοντα στρες.
Προσπάθησε σε κάθε δυσκολία να αναζητάς τα θετικά και να δίνεις ένα νόημα σε αυτήν ανεξάρτητα αν η νοηματοδότηση αυτή είναι σωστή ή λάθος. Αναζήτησε το λόγο για τον οποίο σου συμβαίνουν κάποια πράγματα και βρες τα διδάγματα που κέρδισες από τη δυσκολία.
Διατήρησε πάντα αισιοδοξία για το μέλλον, ακόμα και αν σε κατακλύζουν οι αρνητικές σκέψεις.
Βρες κάποιον φίλο ή γνωστό για να συζητήσεις για τις δυσκολίες και τα συναισθήματά σου.
Προσπάθησε να εφεύρεις τρόπους να αντιμετωπίσεις το αίτιο της δυσκολίας σου. Αν αυτό είναι αδύνατο τότε προσπάθησε να εφαρμόσεις τεχνικές χαλάρωσης που θα σε βοηθήσουν να απαλλαγείς από τις αρνητικές επιπτώσεις και συναισθήματα του στρες σου.
Οι ερωτήσεις της κλίμακας αυτής σας ρωτάνε για τα συναισθήματα και τις σκέψεις σας κατά τη διάρκεια του τελευταίου μήνα. Σημειώστε ένα «Χ» στο τετράγωνο που αντιπροσωπεύει το πόσο συχνά αισθανθήκατε ή σκεφτήκατε με συγκεκριμένο τρόπο. Αν και κάποιες από τις ερωτήσεις φαίνονται παρόμοιες, υπάρχουν διαφορές μεταξύ τους και θα πρέπει να αντιμετωπίζετε την κάθε μία ως ξεχωριστή ερώτηση.
Επίσης, μην προσπαθείτε να αθροίζετε τις φορές που αισθανθήκατε με ένα συγκεκριμένο τρόπο, αλλά επιλέξτε την εναλλακτική εκείνη που φαίνεται ως η πιο λογική εκτίμηση.
Το στρες αποτελεί έναν φυσιολογικά, εξελικτικά επιτυχημένο μηχανισμό αντιμετώπισης των καθημερινών αντιξοοτήτων και σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να επιθυμεί το άτομο την εξαφάνιση του. Μάλιστα, η επιτυχής αντιμετώπιση ενός στρεσογόνου ερεθίσματος (eustress), αυξάνει το αίσθημα αυτοεκτίμησης του ατόμου και προάγει την προσωπική, επαγγελματική ή άλλη εξέλιξή του ανάλογα πάντα με το είδος του στρεσογόνου ερεθίσματος.
Για παράδειγμα, ένας εργαζόμενος σε μια επιχείρηση που καλείται να αυξήσει τις πωλήσεις ενός προϊόντος, έχει το λεγόμενο «δημιουργικό στρες» κατά τη διάρκεια των προσπαθειών του για προώθηση του προϊόντος, ενώ όταν αυτό επιτευχθεί μπορεί να απολαύσει τους καρπούς τους κόπους του σε μια κατάσταση χαλάρωσης και απουσίας στρες. Μάλιστα, αυτό το "δημιουργικό" στρες που οδηγεί σε επιτυχία, θεωρείται ότι φέρνει το άτομο σε κατάσταση "καλύτερης προσαρμογής" από την προηγούμενη (προ του στρεσογόνου ερεθίσματος) κατάσταση που στον κλάδο της ψυχονευροενδοκρινολογίας ονομάζεται και "υπέρσταση".
Άρα, στόχος του ατόμου θα πρέπει να είναι το "πρόσφορο" στρες, εκείνο δηλαδή που θα το βοηθήσει να αντεπεξέλθει στη νεοεμφανιζόμενη δυσκολία. Εφόσον η δυσκολία υποχωρήσει εντελώς το άτομο θα πρέπει να είναι σε θέση να νιώσει την ίδια ηρεμία και γαλήνη πριν την εμφάνιση της. Με άλλα λόγια, distress προκαλείται από την ανεπιτυχή απενεργοποίηση του συστήματος του στρες όταν αυτό δεν είναι αναγκαίο.
Πρόεδρος: Δαρβίρη Χριστίνα, Καθηγήτρια Πρόληψης και Προαγωγής Υγείας
Επίτιμος Πρόεδρος: Χρούσος Γεώργιος, Καθηγητής Παιδιατρικής και Ενδοκρινολογίας
Αντιπρόεδρος:Βάρβογλη Ελισσάβετ, Ph.D Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Επιστημονική συνεργάτης Harvard, Ιατρικής Σχολής ΑΘηνών και ΜΠΣ "Η Επιστήμη του Στρες & η Προαγωγή της Υγείας" της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ
Γραμματέας: Κρανιώτου Χριστίνα, Ιατρός, MD, Msc Επιστήμη του Στρες και Προαγωγή της Υγείας
Μέλος: Αλεξόπουλος Ευάγγελος, PD.D, MD, Ιατρός Εργασίας, τ. Επίκουρος Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πατρών
Μέλος: Μπακοπούλου Φλώρα- Επίκουρη Καθηγήτρια Παιδιατρικής-Εφηβικής, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ
Μέλος: Δρ Κόλλια Ευαγγελία, Κλινική Διαοτολόγος- Διατροφολόγος
Επιστημονική Εταιρία Ελέγχου του Στρες και Προαγωγή της Υγείας
Εφέσσου 30, Παπάγου, 15669 Αθήνα
Τηλ: +30 6982482951
Email: info@stresssociety.gr